Hver vann Reykjavíkurmaraþon?

Þegar spurt er um sigurvegara Reykjavíkurmaraþons 2019 kemur án efa upp í hugum flestra mynd af Arnari Péturssyni fagna sigri í maraþoni karla. Enda er maraþonið lengsta vegalengd hlaupsins og Arnar kom þar fyrstur í mark á persónulegu meti og auk þess besta tíma sem Íslendingur hefur náð í Reykjavíkurmaraþoni sem er virkilega góður árangur.

Er sá fljótasti sigurvegari?
Í Reykjavíkurmaraþoni er samt ekki aðeins keppt í heilu maraþoni heldur líka hálfmaraþoni og 10 km hlaupi í karla og kvennaflokki og mismunandi aldursflokkum. Það er því ekki endilega augljóst hvaða íþróttamaður hefur náð bestum árangri í þessu stærsta götuhlaupi sem haldið er á Íslandi.

Í þessi greinarkorni er ætlun mín að bera saman árangur í mismunandi vegalengdum, karla- og kvennaflokki og einstökum aldursflokkum og reyna að finna út hver vann besta afrek Íslendinga í Reykjavíkurmaraþoni 2019.

Stigatafla IAAF
Fyrir leikmann getur verið erfitt að bera saman árangur í mismunandi vegalengdum eða árangur karla og kvenna í sömu vegalengd. En Alþjóða frjálsíþróttasambandið (IAAF) hefur komið sér upp kerfi sem gerir mögulegt að bera saman afrek í ólíkum keppnisgreinum frjálsra íþrótta og þar á meðal langhlaupum. Til að meta hvaða íslenski hlaupari náði bestum árangri í Reykjavíkurmaraþoni 2019 var því farin sú leið að fletta upp í stigatöflu Alþjóða frjálsíþróttasambandsins stigafjölda þriggja fyrstu karla og kvenna í hverri vegalengd. Niðurstöður má sjá í töflu 1.

Tafla 1. IAAF stig, tímar og nöfn fyrstu þriggja karla og kvenna í maraþoni, hálfmaraþoni og 10 km hlaupi.

Samkvæmt þessu mati er Elín Edda Sigurðardóttir sigurvegari hlaupsins með 957 stig, annar er Arnar Pétursson með 939 stig og þriðja besta afrekið vann Andrea Kolbeinsdóttir með 893 stig.

Stigin gefa jafnframt til kynna að keppnin í einstökum vegalengdum hafi verið missterk í karla og kvennaflokki. Ef litið er á stigafjölda fyrstu þriggja í hverri vegalengd sést að hæstu stigin náðust í 10 km hlaupi kvenna. Þar er þriðja kona með 835 stig sem er hærra skor en hjá sigurvegurum í maraþoni kvenna og 10 km hlaupi karla. Hálfmaraþon kvenna kemur þar næst á eftir en þar eru fyrstu þrjár konur með yfir 700 stig. Í maraþoni kvenna og öllum vegalengdum í karlaflokki sjást tölur undir 700 stigum fyrir einhver efstu sætanna. Af þessu má draga þá ályktun að í ár hafi kvennakeppnin heilt yfir verið heldur sterkari en karlakeppnin. Arnar Pétursson og Hlynur Andrésson sýna mikla yfirburði í karlaflokki með 939 og 882 stig fyrir sín hlaup, en þeir sem koma þar á eftir eru með innan við 700 stig. Í kvennaflokki er keppnin hins vegar jafnari og sjö af níu konum náðu yfir 700 stigum fyrir sín hlaup.

Aldursflokkar
Til að reikna út og bera saman árangur einstaklinga á ólíkum aldri hefur verið fundin upp formúla sem áætlar heimsmet í mismunandi vegalengdum fyrir hvern aldur og reiknar út í prósentum hve nálægt heimsmetinu einstaklingur er. Því hærri sem prósentan er því nær heimsmetinu er viðkomandi einstaklingur. Nokkrar reiknivélar eru aðgengilegar á netinu til að reikna út og bera saman árangur út frá slíkum formúlum. Hér var appið „Running calculator" notað og reiknaðar út prósentur fyrir þrjá fyrstu keppendur í hverjum aldursflokki. Þar sem útreikningurinn tekur mið af fæðingarári en ekki 10 ára aldursbili eins og aldursflokkaskipting í Reykjavíkurmaraþoni er ekki útilokað að einhverjir sem komu seinna í mark hafi náð örlítið betri prósentu en þeir þrír fyrstu sem hér voru teknir til athugunar. En þar sem höfundur þurfti að fletta hverjum og einum keppanda upp handvirkt var ákveðið að láta nægja að skoða fyrstu þrjá í hverjum aldursflokki. Í töflu 2 má sjá tölur þriggja fyrstu einstaklinga í öllum aldursflokkum í maraþoni.

Tafla 2. prósentur af reiknuðu heimsmeti jafnaldra í maraþoni.

Þegar árangur einstaklinga er metinn á þennan hátt er Arnar Pétursson áfram með besta afrekið í maraþoni karla en hans tími reiknast sem 85,9% af áætluðu heimsmeti hans jafnaldra. Annað besta afrekið vann Pétur Ívarsson með 77,8% af heimsmeti 49 ára karla og þriðja besta Hlynur Guðmundsson með 75,1% af heimsmeti 47 ára karla. Í kvennaflokki á fyrsta kona í mark, Hólmfríður Aðalsteinsdóttir, líka besta afrekið þegar tekið hefur verið tillit til aldurs. Hennar tími reiknast sem 78% af áætluðu heimsmeti 44 ára kvenna, annað besta afrekið á Ragnheiður Guðmundsdóttir sem nær 74% af heimsmeti 68 ára kvenna og þriðja besta afrekið á Melkorka Árný Kvaran með 70,8% af heimsmeti 43 ára kvenna.

Í töflu 3 má sjá tölur þriggja fyrstu einstaklinga í öllum aldursflokkum í hálfmaraþoni.

Tafla 3. prósent af reiknuðu heimsmeti jafnaldra í hálfmaraþoni.

Í karlaflokki reiknast árangur Hlyns Andréssonar áfram besta afrekið þegar tekið hefur verið tillit til aldurs. Hans tími er 85,9% af áætluðu heimsmeti 26 ára karla. Annað besta afrekið vann Þorlákur Jónsson með 82,2% af heimsmeti 54 ára karla og þriðja besta afrekið átti Helgi Sigurðsson með 80,9% af heimsmeti 58 ára karla. Í kvennaflokki breytist röð keppenda hins vegar nokkuð þegar þessi útreikningur er notaður. Andrea Kolbeinsdóttir sem var fyrst íslenskra kvenna í mark á fjórða besta árangurinn þegar tekið hefur verið tillit til aldurs. Hennar tími reiknast sem 81% af heimsmeti 20 ára kvenna. Fyrir ofan hana eru þrár konur sem allar eru konar yfir fimmtugt. Á toppnum er Þuríður Guðmundsdóttir með 82,9% af áætluðu heimsmeti í hálfmaraþoni 55 ára kvenna, í öðru sæti er Ólöf Lilja Sigurðardóttir með 82,6% af heimsmeti 58 ára kvenna og í þriðja sæti er Signý Einarsdóttir með 82,4% af heimsmeti 66 ára kvenna.

Í töflu 4 má sjá tölur þriggja fyrstu einstaklinga í öllum aldursflokkum í 10 km hlaupi.

Tafla 4. Prósent af reiknuðu heimsmeti jafnaldra í 10 km hlaupi.

Í 10 km hlaupinu breytist röð keppenda nokkuð þegar þessi mælikvarði er notaður á árangur. Ungu karlarnir í toppsætunum hrapa niður listann en þeir eldri halda sæti sínu eða færast upp á við. Þórólfur Ingi Þórsson á besta árangurinn 83,1% af áætluðu heimsmeti 43 ára karla, á hæla honum kemur Reimar Snæfells Pétursson með 82,9% af heimsmeti 47 ára karla og í þriðja sæti er Víðir Þór Magnússon með 80,8% af heimsmeti 55 ára karla. Í kvennaflokki verður minni breyting. Fríða Rún Þórðardóttir færist þó upp fyrir Elínu Eddu Sigurðardóttur og Arndísi Ýr Hafþórsdóttur. Hennar tími reiknast 86,4% af áætluðu heimsmeti 49 ára kvenna, tími Elínar Eddu 84,5% af heimsmeti 30 ára kvenna og tími Arndísar 81,4% af heimsmeti 31 árs kvenna.

Að lokum er áhugavert að taka saman árangur í mismunandi vegalengdum og skoða hvaða einstaklingar teljast hafa náð bestum árangri. Þegar horft er á prósentutölurnar fyrir hverja vegalengd kemur ekki fram sami munur á karla og kvennakeppninni og þegar IAAF stigin eru borin saman. Í maraþoni lítur þó út fyrir að karlarnir séu heldur sterkari en konurnar því ellefu karlar ná yfir 70% af áætluðu heimsmeti síns aldurs en aðeins þrjár konur. Í hálfmaraþoni og 10 km hlaupi er árangur karla og kvenna hins vegar mjög sambærilegur og svipaður fjöldi keppenda nær yfir 70% markið. Ólíkt því sem IAAF stigin gáfu til kynna er kvennakeppnin því ekki sterkari þegar tekið hefur verið tillit til aldurs keppenda.

Í töflu 5 má sjá 10 stigahæstu einstaklingana þegar prósentur af áætluðu heimsmeti jafnaldra eru notaðar sem mælikvarði á árangur.

Tafla 5. Tíu bestu afrekin í Reykjavíkurmaraþoni 2019 að teknu tilliti til aldurs.

Af þessum útreikningum að dæma er Fríða Rún Þórðardóttir sigurvegari Reykjavíkurmaraþons 2019 þegar tekið hefur verið tillit til aldurs keppenda. Arnar Pétursson og Hlynur Andrésson eiga annað besta afrekið og Elín Edda Sigurðardóttir það þriðja besta.

Lokaorð
Sú samantekt sem hér hefur verið birt er fyrst og fremst til gamans gerð og ekki er um hávísindalega úttekt að ræða. Tilgangurinn er fyrst og fremst að varpa ljósi á það að árangur er á vissan hátt afstæður. Þeir sem keppa í hlaupum bera sig eðlilega saman við aðra keppendur og meta stöðu sína og þar getur skipt máli hvaða mælikvarðar og viðmið eru notuð. Það er þekkt úr íþróttum barna að börn sem eru fædd seint á árinu og/eða seinþroska missa oft áhuga á íþróttum því þau standast ekki samanburðinn við þau börn sem eru fædd fyrr á árinu og/eða eru bráðþroska. Mér finnst ég sjá svipað mynstur í brottfalli eldri iðkenda og þá sér í lagi þeirra sem hafa skarað fram úr á yngri árum. Þeir missa oft áhugann á íþróttinni eða hætta að keppa þegar þeir hætta að bæta sig. Margir þeirra eru samt enn í toppstandi ef tekið er tillit til aldurs. Metnaðarfullir hlauparar ættu því ekki að leggja árar í bát þegar aðeins fer að hægja á þeim heldur velja sér ný viðmið til að meta stöðu sína.

Rannveig Oddsdóttir er pistlahöfundur á hlaup.is.